Kom naar de Dag van de Filosofische Praktijk en maak kennis met tal van filosofen in de praktijk!

Op deze Dag staat voor de 4e keer de Filosofische Praktijk in de breedste zin van het woord centraal. Van een gesprek om je gedachtes te ordenen tot vragen over de praxis van het leven.

Filosofie gaat niet om zoveel mogelijk te denken, maar om het denken te ordenen, zodat we beter kunnen begrijpen wat we denken en in wijsheid kunnen handelen. Daarmee is filosofie uiteindelijk altijd op de praktijk gericht. Op deze dag willen we iedereen de mogelijkheid bieden om kennis te maken met filosofen en filosofische methodes die zich expliciet op de praktische kant van de filosofie richten. Van filosoferen met kinderen tot Socratische gesprekken, van existentiële filosofie tot organisatiefilosofie.

Keynote speaker dit jaar is Daan Roovers, eerder was zij Denker des Vaderlands en momenteel werkzaam als docent bij de Universiteit van Amsterdam en Erasmus in Rotterdam. Daarnaast vervult zij diverse raadgevende functies en schreef zij een flink aantal boeken. 

‘Ruimte creëren in je hoofd om hetzelfde anders te zien’, zo omschrijft Roovers filosofie op haar website. ‘Een democratie stelt hoge eisen aan mensen, en daarom is het van belang om individuele en collectieve denkkracht te ontwikkelen. Het hart van het kritisch denken wordt gevormd door de geschiedenis van de filosofie. ‘Om de wereld van nu, onze plaats daarin en ons persoonlijke leven beter te begrijpen, laat ik me inspireren door de ideeën uit die levende traditie.’

Bezoekers kunnen na de lezing kiezen uit een breed scala aan onderwerpen, van boeddhisme en maatschappelijk verantwoord innoveren tot filosofie van het sociale domein. Ook kunnen zij meedoen aan een workshop of meer leren over hoe je een filosofisch gesprek voert met kinderen.

De dag wordt gehouden op de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) in Leusden.

Leden van de Vereniging Filosofische Praktijk, van Socratisch gespreksbegeleider tot kenner van de existentiële filosofie en van organisatiefilosoof tot kinderfilosoof, bieden de hele dag een programma aan met interessante lezingen, workshops en praktijksessies voor zowel beginners als gevorderden. 

De prijs voor leden is € 45,00 en voor niet-leden €87,50, studenten betalen € 60,00. Dit is inclusief lunch en afsluitende borrel.

---

Programma

---

Walkshop filosoferen – Floris van den Berg

Socrates filosofeerde al wandelend door Athene. Tegenwoordig houdt filosofie in: binnen zitten. Dat kan ook anders! In deze walkshop (walking plus workshop) gaan we filosofisch wandelen, dat betekent dat je in tweetallen telkens met iemand anders een gesprek voert over een filosofisch onderwerp. Er is ruimte voor groepsgesprek. Centraal in deze walkshop staat de vraag hoe wij ons tot de natuur verhouden. We zullen ook een boom knuffelen. Deze walkshop gaat over de kunst van het goede gesprek. 

Tip: zorg dat je wandelschoenen aan hebt. Neem iets te drinken mee.

---

Gewoon Gebruiken – filosofisch gereedschap uit de Ordinary Language Philosophy – Hans Bolten

In de workshop schets ik eerst enkele veel voorkomende problemen in de praktijk van de socratische gespreksvoering als een vorm van filosofisch onderzoek en laat zien hoe die problemen voortkomen uit misbruik van de taal, gevolgd door een historisch overzichtje van de ‘filosofie van het gewone taalgebruik’. Vervolgens proberen we enkele gereedschappen uit om ons filosofisch taalgebruik in socratische gesprekken op te schonen.

Ik veronderstel bij de deelnemers een interesse in de socratische methode als filosofische methode, wat iets anders is dan de socratische methode als gespreksmethodiek.

---

Filosofie en het orakel – Charly Bos

Kom met een persoonlijke vraag — groot of klein — en ontvang een onverwacht antwoord van het orakel. In deze speelse én diepzinnige werkvorm verbindt het orakel jouw verhaal met filosofische inzichten, zorgvuldig verwoord of verklankt. Soms krijg je een gedachte terug, soms een wijsheid, soms een lied. Alles is mogelijk, zolang het maar ergens over gaat.

Laat je verrassen door de praktische kant van filosofie: niet als theorie, maar als ervaring. Het orakel luistert, denkt, vraagt, verdicht — en spreekt tot je.

---

De diverse gezichten van de liefde – Anka Fauth

In deze workshop richten we onze aandacht niet op emoties, maar op het affect Liefde.
We gaan verschillende verbindingen aan, zoals die met ‘de ander’, ‘het andere’.
En evenzo, maar van een andere orde, de relatie filosofie en literatuur.

Na een uiterst korte inleiding over het affect liefde met inzichten zowel uit de psychologie als filosofie, gaan we ontdekken welke houding we aannemen ten opzichte van een tekst over het thema.
Daarnaast verwonderen we ons wellicht over de wijze waarop we tot de keuze van die tekst komen .
Enkele mogelijkheden worden zichtbaar in het ‘drieluik’ van Spinoza (deel 2 van Ethica “Over de Geest”), waarin hij onderscheid maakt tussen drie soorden kennis, en de Rede geflankeerd wordt door de Verbeelding en de Intuïtie.

---

Van filosofisch Kralenspel naar richtinggevend idee – Judy Hoekstra en Marianne Scheeper

Herman Hesse schreef het boek ‘Het Kralenspel’. Een kralenspel is een filosofische onderzoeksmethode, gebaseerd op de gesprekken van Socrates en de ideeënleer van Plato. Een unieke manier om een onderbouwde visie op een actueel organisatie-, werk- en levensvraagstuk te ontwikkelen, praktisch te filosoferen en dialoog en reflectie tot stand te brengen.

Spelers van het Kralenspel worden verleid om op een speelse maar tegelijk bloedserieuze manier de diepte in te gaan met persoonlijke ervaringen. Het is een kunst om juist de feiten in een kwestie te verbinden aan de meer latente, onzichtbare drijvende krachten en wat er werkelijk op het spel staat.

Tijdens de workshop gaan deelnemers in groepjes aan de slag met een gekozen thema en maken zij onder begeleiding een kralenspel.  

---

Alternatieven voor definities – Robert Keurntjes

Als we naar de betekenis van een woord vragen, zijn we wellicht het meest geneigd om een definitie te willen geven. Een definitie dekt evenwel vaak de lading niet en is dan ook veel te beperkt voor de reikwijdte van een begrip. Maar wat hebben we aan alternatieven om toch dichter bij de betekenis te komen?
Kunnen metaforen ons helpen? Zou het helpen door te vragen naar de waarde ervan? Kunnen synoniemen verhelderend zijn? Hoe doe jij dat?

In een korte lezing zullen er een aantal alternatieven voorgeschoteld worden, waarna we met elkaar over de zin, de onzin en de implementatie ervan kunnen hebben.
Inbreng van deelnemers wordt zeer gewaardeerd.

---

Introductie kunst en cultuurbeleid – René van de Lustgraaf

Kleine inleiding cultuurfilosofie aan de hand van o.a. Kant, Deleuze, Benjamin
Hoe verbind je filosofie kunst en beleid?
Inzet van de workshop is vanuit meervoudige filosofische invalshoeken reflecteren op het vraagstuk van cultuur en beleid. Wat zou het kunnen zijn? Is er een verbinding te maken in beleid tussen esthetiek en ethiek? Zeker als het gaat om dat kunst en cultuur een bijdrage kunnen leveren aan identiteit.

---

Het belang van zelfkennis bij morele dilemma’s – Jacqueline Lycklama à Nijeholt

Dilemma’s kennen we allemaal. Welke keuze je ook maakt er blijft altijd iets van schade achter. Waar kies je dan voor? Welke afweging maak je eigenlijk? Waar zit de spanning? Bij het maken van de keuze is de geschiedenis, het heden en de toekomst van wie je bent bepalend. In dialoog met elkaar zullen we aan de hand van verschillende werkvormen het belang van deze zelfkennis bij morele keuzes onderzoeken.

---

Emotieleer van Spinoza – Roel Klopstra

In zijn beroemde hoofdwerk de Ethica behandelt Spinoza in de delen III tot en met V op een concrete en realistische manier de menselijke emoties. Eerst brengt hij in beeld waar je het over hebt (wat zijn emoties, welke emoties kunnen we onderscheiden, wat is de aard, de werking en de functie van emoties), vervolgens hoe je slaaf kunt worden van jouw emoties en hij eindigt met de werking van de ratio om de menselijke vrijheid te realiseren. Niet om de emoties te onderdrukken, maar wel om de ratio zo met jouw emoties te verbinden dat je vrij kunt worden (‘from bondage to freedom’, Genevieve Lloyd).
Na / tijdens de lezing gaan we met elkaar in gesprek over de betekenis van de emotieleer van Spinoza voor de filosofische praktijk.
‘Hoe helderder u uzelf en uw emoties begrijpt, hoe meer u gaat houden van dat wat is’ (Spinoza).

---

Socratisch beslissen – Timon Meynen

In een klassiek socratisch gesprek wordt een voorbeeld uit eigen ervaring van een van de deelnemers onderzocht. Een van de criteria waaraan zo’n ervaring moet voldoen is dat die ‘achter de rug’ is. Het doel is dan uiteindelijk te komen tot een algemeen principe als antwoord op de uitgangsvraag.

In deze workshop gaan we ervan uit dat de socratische benadering ook geschikt is voor het nemen van verantwoorde beslissingen die nog in de toekomst liggen. De algemene uitgangsvraag is (een variant van) de Kantiaanse filosofische vraag van de ethiek: ‘Wat moet ik doen?’ Deze kun je in dit geval misschien beter lezen als ‘Wat moet je/men doen?’ (in de gegeven context). Deze vraag gaan we onderzoeken voor een beslissing die een (of meer) deelnemer(s) in de nabije toekomst moet(en) nemen, waarbij een waarde in het geding is en waarvoor geen extra (nu nog niet bekende) informatie nodig is.

---

AI en de ander – Marlijn Mulder en Thomas Mollema

In deze interactieve workshop onderzoeken we onze relatie met AI als de ‘Ander’. Wat doet het met ons als we met een chatbot praten? Wat betekent een voorspelmodel voor mij? En zijn die twee eigenlijk wel met elkaar te vergelijken? Aan de hand van een casus bespreken we de implicaties van ons gebruik van AI en brengen we dat terug naar ethische afwegingen.

---

HIER en ELDERS – Mirjam Poolster

‘Hier en Elders’ is een werkvorm en tegelijkertijd een middel om begrip te kweken voor kwetsbare groepen in onze samenleving. Door betrokkenheid en reflectie te bevorderen, kunnen we gezamenlijk werken aan een meer inclusieve en ondersteunende gemeenschap. En niet onbelangrijk: er mag gelachen worden!

---

Over de vanzelfsprekendheid van emoties – Sam de Vlieger

In de workshop zullen we verkennen of de socratische methode een geschikt instrument is om de aard van een emotie te bestuderen. De workshop zal beginnen met een korte introductie over het socratisch gesprek (van Leonard Nelson) en emoties als onderwerp van een socratisch gesprek. Alle deelnemers van deze workshop zullen gezamenlijk participeren aan het filosofisch onderzoek. Daarna zullen we reflecteren op de uitkomsten van dit onderzoek.

---

Levenskunst a la Nietzsche – Ronald Wolbink

Friedrich Nietzsche daagt uit om eigen keuzes te maken, om vanuit de eigen vrijheid te leven. Neem verantwoordelijkheid voor je leven! “Wij hebben ons tegenover onszelf voor ons bestaan te verantwoorden; bijgevolg willen wij ook de werkelijke stuurman van dit bestaan zijn en niet dulden dat ons bestaan op een gedachteloze toevalligheid gaat lijken.” Levenskunst is het dichten van je eigen leven, door je eigen waarden te kiezen, door trouw te zijn aan je zelf, aan je eigen natuur. Door schepper of auteur van je eigen leven te worden, door je karakter stijl te geven. Door te worden die je bent! Maar …. hoe doe je dat? In deze workshop gaan we bekijken hoe de gedachten van Nietzsche bij kunnen dragen aan onze eigen levenskunst.

---